Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formulü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Sodyum tuzlarından birisidir. Antiasit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Salin solüsyonu bileşiminde de kullanılır.

Tarihi

Eski Mısır’da doğal Natron çökeltileri,en çok sodyum karbonat dekahidrat ve sodyum bikarbonat içeren bir karışımdan oluşurdu. Natron hiyeroglif yazılar için boya olarak kullanılırdı.

1791 yılında fransız kimyager, Nicolas Leblanc soda olarak bilinen sodyum karbonatı üretti.1846 yılında New York’lu iki fırıncı,John Dwink ve Austin Church sodyum karbonat ve karbondioksit den kabartma tozu üreten ilk fabrikayı kurdu.

Bu bileşik 1800 lü yıllarda Roman kaptan, Rudyard Kipling tarafından balıkları taze tutmak amacıyla kullanılmış ve o günden sonra ‘saleratus’ olarak anılmıştır.

Üretim

Sodyum karbonat,sodyum hidroksitin sulu çözeltisi ile karbon dioksitin reaksiyonu ile elde edilebilir.

CO2 + 2 NaOH --> Na2CO3 + H2O

Sodyum bikarbonat ise yeterince yüksek yoğunlukta karbondioksit ve su tepkimesi ile elde edilebilir.Sodyum bikarbonat bu yöntemde katı olarak çökelir.Kabartma tozu ticari miktarda benzer bir yöntem ile üretilmektedir.

Na2CO3 + CO2 + H2O --> 2 NaHCO3

Fizyolojik ve farmakolojik özellikleri

Yüzde 1,3 lük çözeltisi izotonik özelliktedir. Veteriner hekimlikte asidozis'in sağaltımında önem taşır. Hiponatremi'nin sağaltımında kullanılır.